Khí hậu ôn đới là gì? 4 Đặc điểm nổi bật và phân bố trên thế giới

Khí hậu ôn đới là gì? Đây chắc chắn là mảnh ghép kiến thức mà không phải ai cũng nắm rõ. Khi nhắc đến khí hậu ôn đới, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến những cảnh sắc lãng mạn của 4 mùa Xuân – Hạ – Thu – Đông. Tuy nhiên, kiểu khí hậu này còn ẩn chứa nhiều điều thú vị và phức tạp hơn thế. Trong bài viết này, Thời tiết sẽ không chỉ giúp bạn định nghĩa khí hậu ôn đới là gì một cách chuẩn xác mà còn khám phá những đặc điểm, sự phân bố và tầm ảnh hưởng sâu rộng của nó đến cuộc sống trên khắp thế giới.

Định nghĩa khí hậu ôn đới là gì?

Trước hết, hãy cùng đến với định nghĩa cụ thể xem khí hậu ôn đới là gì để có cái nhìn bao quát nhất nhé. Nói một cách khoa học, khí hậu ôn đới là kiểu khí hậu có nhiệt độ trung bình năm không quá cao, nhưng biên độ nhiệt giữa mùa nóng và mùa lạnh lại khá lớn.

Đây là kiểu khí hậu chủ yếu nằm ở các vĩ độ trung bình, từ khoảng 23.5∘ đến 66.5∘ ở cả hai bán cầu. Đặc điểm dễ nhận biết nhất của khí hậu ôn đới chính là sự phân hóa bốn mùa rõ rệt, trái ngược hoàn toàn với kiểu khí hậu nhiệt đới nóng ẩm quanh năm hay kiểu khí hậu hàn đới lạnh giá.

4 đặc điểm chính chỉ có ở khí hậu ôn đới

Để hiểu rõ khí hậu ôn đới là gì, chúng ta cần phân tích các đặc trưng riêng biệt của nó. Đây chính là những yếu tố tạo nên sự khác biệt rõ rệt so với các kiểu khí hậu khác trên Trái Đất.

Nhiệt độ và biên độ nhiệt

Điểm đặc trưng nhất của khí hậu ôn đới là sự thay đổi nhiệt độ rõ rệt theo mùa. Không giống như vùng nhiệt đới nóng quanh năm hay vùng cực lạnh giá, nhiệt độ ở đây biến thiên rất lớn.

Mùa hè có thể nóng, thậm chí oi bức, trong khi mùa đông lại rất lạnh, nhiều nơi có băng tuyết bao phủ. Biên độ nhiệt trong năm lớn này là yếu tố chính tạo nên bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông riêng biệt, mỗi mùa mang một vẻ đẹp và đặc điểm riêng.

Lượng mưa tại vùng ôn đới

Lượng mưa ở các vùng ôn đới thường phân bố khá đều trong năm, không tập trung vào một mùa nhất định như khí hậu nhiệt đới gió mùa. Mùa hè thường có mưa nhiều hơn do bốc hơi mạnh. Trong khi mùa đông lượng mưa có thể chuyển thành tuyết rơi. Điều này giúp các khu vực này có nguồn nước dồi dào, duy trì sự sống của hệ thực vật và nông nghiệp.

Gió và áp suất không khí

Hệ thống gió ở vùng ôn đới thường phức tạp hơn, chịu ảnh hưởng từ cả gió Tây ôn đới và các khối khí khác. Sự thay đổi áp suất không khí theo mùa và theo ngày là rất lớn, tạo ra các hình thái thời tiết đa dạng. Từ những cơn gió nhẹ mát mẻ đến các cơn bão mạnh. Sự biến động này cũng là nguyên nhân tạo ra sự thay đổi thời tiết nhanh chóng, đôi khi bất ngờ, mà nhiều người vẫn thường thấy ở các quốc gia ôn đới.

Cây cối và động vật đặc trưng

Chính vì sự thay đổi rõ rệt của khí hậu, hệ sinh thái ôn đới cũng rất phong phú và đặc thù. Thảm thực vật ở đây chủ yếu là rừng lá rộng và rừng lá kim, với khả năng thay đổi để thích nghi theo mùa. Động vật cũng phát triển các cơ chế thích nghi như ngủ đông, di cư hoặc thay đổi bộ lông để sinh tồn qua mùa đông khắc nghiệt.

Phân loại khí hậu ôn đới

Mặc dù cùng mang những đặc trưng của khí hậu ôn đới, nhưng do sự ảnh hưởng của địa hình, kiểu khí hậu này được chia thành nhiều loại nhỏ hơn. Cùng tìm hiểu chi tiết hơn để biết khí hậu ôn đới là gì trong từng bối cảnh cụ thể nhé.

Khí hậu ôn đới lục địa

Đây là kiểu khí hậu điển hình của các vùng nằm sâu trong đất liền, cách xa ảnh hưởng điều hòa của biển. Đặc trưng nổi bật nhất là biên độ nhiệt trong năm cực kỳ lớn. Mùa hè thường rất nóng, thậm chí có thể đạt đến ngưỡng nhiệt đới, trong khi mùa đông lại vô cùng lạnh, băng tuyết bao phủ nhiều tháng. Lượng mưa ở đây cũng thấp hơn so với các vùng gần biển.

Khí hậu ôn đới hải dương

Ngược lại với khí hậu ôn đới lục địa, khí hậu ôn đới hải dương chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ biển và đại dương. Do đó, nhiệt độ ở đây ôn hòa hơn. Biên độ nhiệt giữa các mùa nhỏ, ít xảy ra hiện tượng nóng hay lạnh cực đoan. Lượng mưa tại đây dồi dào và phân bố đều trong năm.

Khí hậu ôn đới Địa Trung Hải

Kiểu khí hậu này mang một vẻ đẹp rất riêng và dễ nhận biết. Đặc trưng của nó là mùa hè nóng và khô, còn mùa đông lại ẩm ướt và mưa nhiều. Đây là kết quả của sự thay đổi luân phiên giữa các hệ thống áp cao cận nhiệt đới và các cơn bão từ vùng ôn đới.

Phân bố của khí hậu ôn đới trên thế giới

Sau khi đã hiểu khí hậu ôn đới là gì và các đặc điểm của nó, bạn có thể tự hỏi kiểu khí hậu này xuất hiện ở những đâu trên bản đồ thế giới.

Phân bố theo vĩ độ

Theo vĩ độ, chúng ta có hai nửa bán cầu Bắc và Nam như sau:

• Bán cầu Bắc: Khí hậu ôn đới bao phủ một dải đất rộng lớn, bao gồm phần lớn châu Âu, phần lớn Hoa Kỳ và Canada, các khu vực phía Bắc của châu Á (như Nga và Trung Quốc).
• Bán cầu Nam: Do diện tích đất liền ít hơn, các vùng ôn đới ở bán cầu Nam chủ yếu nằm ở các khu vực như miền nam Chile, Argentina, các vùng ven biển của Úc và New Zealand.

Các khu vực điển hình

Chi tiết hơn kiểu khí hậu ôn đới theo từng khu vực gồm có:

• Châu Âu: Đây là châu lục có sự phân bố khí hậu ôn đới đa dạng nhất, từ ôn đới hải dương ở Anh, Pháp đến ôn đới lục địa ở Nga và ôn đới Địa Trung Hải ở Ý, Hy Lạp.
• Bắc Mỹ: Khí hậu ôn đới lục địa chiếm phần lớn diện tích Canada và miền trung Hoa Kỳ, trong khi các vùng duyên hải Thái Bình Dương lại mang kiểu khí hậu ôn đới hải dương.
• Châu Á: Khu vực Đông Á như Nhật Bản và Hàn Quốc có khí hậu ôn đới gió mùa, còn các vùng rộng lớn của Siberia (Nga) lại là kiểu ôn đới lục địa điển hình.